Ojcostwo w prawie  (Na podstawie artykułu Wandy Stojanowskiej „Ojcostwo w aspekcie prawnym” zamieszczonego na stronie www.opoka.org.pl)

Z punktu widzenia realiów życia, ojcostwo w prawodawstwie polskim dominuje od strony negatywnej. Jednak należy zwrócić uwagę na to, iż obecnie mówi się również bardzo często o wykroczeniach popełnianych przez matki. Chodzi o to, aby nie kierować się stereotypem tj. preferowaniem matki, bez uwzględniania innych okoliczności lecz kierować się tylko i wyłącznie dobrem dziecka. Oznacza to, że w przypadku, kiedy ojciec sprawował by te pieczę lepiej niż matka- właśnie jemu sąd powinien powierzyć opiekę nad dzieckiem.
Konwencja o Prawach Dziecka przewiduje naszczepcie   nakaz równego traktowania zarówno ojca jak i matki pod względem praw i obowiązków wobec dziecka. Konwencja ta kreuje wychowywanie dziecka przez obojga rodziców, a w  przypadku kiedy żyją oni oddzielnie prawa dziecka do kontaktów z obojgiem. Kreowany jest tutaj obowiązek rodziców do utrzymywania kontaktów z dzieckiem. Nie jest to prawo rodziców lecz dziecka. Zdarzają się sytuacje w których matka utrudnia ojcu kontakt z dzieckiem, wtedy następuje przede wszystkim naruszenie praw dziecka, ale również i praw ojca.
Kiedy nie ma konfliktu między rodzicami żyjącymi razem w sprawach istotnych dotyczących dziecka, wtedy nie istnieje potrzeba rozpatrywania ojcostwa w aspekcie prawnym. Potrzeba następuje, podczas gdy rodzice dziecka rozwodzą się, wtedy sąd rozstrzyga o władzy rodzicielskiej osobno każdego z nich. Wtedy w grę wchodzi pozostawienie obojgu rodzicom pełnej władzy rodzicielskiej z określeniem miejsca zamieszkania dziecka u jednego z nich lub ograniczenie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców a pozostawienie drugiemu. Zdarza się również, że istnieje konieczność zastosowania przepisów o ograniczeniu władzy rodzicielskiej, o zawieszenie jej bądź całkowite pozbawienie.

Pojęcia prawne regulujące stosunki między rodzicami a dziećmi

Według Stojanowskiej   „termin dobro dziecka w rozumieniu przepisów prawa rodzinnego oznacza kompleks wartości o charakterze niematerialnym i materialnym niezbędnych do zapewnienia prawidłowego rozwoju fizycznego i duchowego dziecka oraz do należytego przygotowania go do pracy odpowiednio do jego uzdolnień, przy czym wartości te są zdeterminowane przez wiele różnorodnych czynników, których struktura zależy od treści stosowanej normy prawnej i konkretniej, aktualnie istniejącej sytuacji dziecka, zakładając zbieżność tak pojętego dobra dziecka z interesem społecznym.” (W. Stojanowska, Władza rodzicielska pozamałżeńskiego i rozwiedzionego ojca- studium socjologiczno- prawne, Warszawa 2000, s. 44)

„1. Wszyscy wobec prawa są równi. Wszyscy maja prawo do równego traktowania przez władze publiczne.
2. Nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny.”( Kodeks rodzinno- opiekuńczy , artykuł 32)

„1. Rodzice mają prawo do wychowania dzieci zgodnie z własnymi przekonaniami. Wychowanie to powinno uwzględniać stopień dojrzałości dziecka, a także wolność jego sumienia i wyznania oraz jego przekonania.
2. Ograniczenie lub pozbawienie praw rodzicielskich może nastąpić tylko w przypadkach określonych w ustawie i tylko na podstawie prawomocnego orzeczenia sądu.” (Konstytucja RP, artykuł 48)
3. „O istotnych sprawach dziecka decydują rodzice wspólnie” (Kodeks rodzinno- opiekuńczy, artykuł 97, ustęp1)

Według J. Ignatowicza piecza nad dzieckiem „obejmuje całokształt starań o sprawy  osobiste dziecka tj. troski o zapewnienie dziecku odpowiednich warunków egzystencji oraz troski o jego bezpieczeństwo.” Piecza może być sprawowana tylko osobiście przez osobę do niej uprawnioną, która  pozostaje w stałym, bezpośrednim kontakcie czyli mieszka razem z dzieckiem .  ( W. Stojanowska, Władza..., s. 52)

   Zgodnie z Kodeksem Rodzinno- Opiekuńczym „ Jeżeli dobro dziecka   jest zagrożone sąd opiekuńczy wyda odpowiednie rozporządzenie. Sąd może w szczególności:

Zawieszenie  władzy rodzicielskiej następuje, jeżeli „sąd opiekuńczy w świetle okoliczności danej sprawy uzna, że dobro dziecka oraz interes społeczny wymaga zawieszenia wykonywania władzy rodzicielskiej przez rodzica lub rodziców, gdyż nie mogą oni jej sprawować ze względu na przemijającą przeszkodę, czyli taką co do której można przewidzieć, że przestanie istnieć w czasie niezbyt odległym.(...) Po jej ustąpieniu rodzic wraca do nie zmienionych stosunków w rodzinie.(...) Zawieszenie władzy rodzicielskiej uchyla orzeczenie sądu opiekuńczego.” ( W. Stojanowska, Władza..., s. 66)
Rodzice, którzy mają ograniczoną władzę rodzicielską zachowują: prawo i obowiązek interesowania się dzieckiem oraz warunkami w jakich przebywa, uprawnienia do osobistej styczności z dzieckiem, prawo podejmowania decyzji w istotnych sprawach dziecka.” (tamże, s.66)
„ Pozbawienie władzy rodzicielskiej stanowi najbardziej drastyczny w skutkach środek ingerencji sądu w tę sferę władzy i stosunków rodzinnych.(...) Sąd jest obowiązany korzystać z tego środka, gdy stosowane dotychczas inne, łagodniejsze nie odniosły skutku, bądź ze względu na okoliczności danego przypadku stosowanie środków łagodniejszych byłoby bezcelowe.(...) Zgodnie z treścią  artykułu 111 ustęp 1 kodeksu rodzinno- opiekuńczego pozbawienie władzy rodzicielskiej następuje wówczas, gdy:

     „Skutkiem  pozbawienia rodziców władzy rodzicielskiej jest utrata przez nich ogółu praw i obowiązków, składających się na tą władzę,(...) ale nie tracą praw i obowiązków jakie przysługują im z tytułu stosunku rodzicielskiego. Rodzice korzystają ze stanu cywilnego pochodzenia dziecka od nich, zachowują prawo do alimentów, prawo do dziedziczenia po nim- jeżeli nie zostali uznani za niegodnych dziedziczenia,(...)prawo do  osobistej styczności z dzieckiem.” ( K. Piasecki (red.), Kodeks rodzinny i opiekuńczy z komentarzem, 2000, s. 674)